Laat zaden springen

Sommige planten schieten hun zaden met grote kracht weg. De bekendste zadenschieter is de springbalsemien of reuzenbalsemien, een soort die in Nederland vaak groeit langs sloten en bosranden. Het is een zogeheten invasieve exoot, een soort afkomstig uit de Himalaya die hier eigenlijk niet thuishoort en ook wordt bestreden omdat deze balsemien inheemse soorten verdringt. Nu die allemaal zaaddoosjes gevormd hebben, zijn ze daarom prima geschikt om in de klas proefjes mee te doen naar de manier waarop zaden springen en hoe ver ze kunnen springen.

Dit proefje is onderdeel van het project Tuin als Lab waarmee de Nederlandse botanische tuinen willen laten zien dat planten veel meer kunnen dan mensen vaak denken. Voor de instructies kun je speciale Do It Yourself-instructables downloaden, waarin stap voor stap wordt uitgelegd wat je precies moet doen. 

Voor dit experiment heb je (verder) nodig:
-onrijpe en rijpe zaaddoosjes van springbalsemien (gebruik eventueel de Floron-zoekkaart Springzaden en wees vooral voorzichtig bij het inzamelen van de rijpe zaaddoosjes: ze staan op scherp en kunnen zo maar openspringen!)
-karton om springbak te maken
-stiften of gekleurd plakband
-waterpistool (eventueel)

Toelichting
Naast balsemien maken ook een aantal geraniumsoorten (donkere ooievaarsbek en robertskruid) en de tuinplant acanthus gebruik van springzaden. Deze planten vormen een peultje of zaaddoos die open springt en de zaden ver weg slingeren. Een prima manier van zaadverspreiding. Maar hoe zit het springmechanisme in elkaar? Met een onderzoek- en maakproefje ontdek je hoe springzaden werken en wel tot 3 meter kunnen wegspringen. Dat kan door zaaddozen aan te raken met je vingers, maar ook als regendruppels op de zaaddozen vallen.

YouTube filmpje – Springzaden van balsemien in slow motion
Nieuws uit de Natuur – Verspreiding van zaden
Nature Today – Exotische springzaden schietgrage gasten

door
Gert van Maanen