Paarse wortels

Het paard van Sinterklaas zou tegenwoordig raar opkijken als hij een paarse wortel in de schoen van brave kindertjes aantrof. Maar tot vierhonderd jaar geleden was het voor Amerigo waarschijnlijk nog de normaalste zaak van de wereld. De eerste moderne wortels hadden namelijk allerlei kleuren, maar oranje waren ze niet. Pas in de zeventiende eeuw hebben Nederlandse groentekwekers de huidige, oranje wortel ontwikkeld.

Wilde peen
De voorouder van de wortel komt vrij algemeen voor in de Nederlandse natuur; hij staat eenvoudig bekend als de wilde peen. Hij is te vinden in wegbermen, graslanden en duinen. Het is een plant met fijn fris groen en mooie witte bloemetjes. Het wortelgedeelte ervan stelt echter niet zoveel voor; het is dun, wijd vertakt en wordt erg houterig. De kleur ervan is wit. Maar Nederland is niet de enige plek waar de wilde peen groeit: de soort komt voor in heel Europa en een deel van Azië, en verspreidde zich later ook nog naar Amerika en Australië. Experts weten het niet zeker, maar ze vermoeden dat boeren in Iran de eerste eetbare wortels ontwikkelden. Pas in de tweede helft van de Middeleeuwen kwamen deze eetbare wortels naar Europa.

Hip
De meeste soorten waren toen wit of rozig paars. Volgens een mooi verhaal troffen Nederlandse kwekers daartussen gelige of oranje wortels aan en veredelden ze die door tot de feloranje wortels van nu, om Willem van Oranje en zijn afstammelingen te eren. Helaas is er geen bewijs voor dit verhaal: waarschijnlijk is het verzonnen.
Opvallend is dat vierhonderd jaar na de eerste oranje wortels de paarse wortel bezig lijkt te zijn aan een ware comeback. Hippe groentekwekers en zelfs sommige supermarkten verkopen tegenwoordig wortels in de dolste kleuren, van geel tot wit, rood, en als meest opvallende de paarse. Meestal betreft dit echter moderne rassen. Amerigo kan er maar beter weer aan wennen.

Heb je zelf wortels gegeten, maar het groene kontje laten liggen? Als het nog niet te ver is ingedroogd, kun je er een nieuwe wortelplant uit laten groeien. Hoe dat moet, lees je hier. 

Foto: Project Manhattan, 2014

door
Jeroen Scharroo